Ticaret Bakanlığı’nın İsrail’e ihracatına kısıtlama getirdiği ürün grupları tartışılırken, Ankara’nın listeye dâhil etmediği ürünler de gündeme geldi. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) açıkladığı verilere göre ihracatında yüzde 393 oranında artış görülen zeytin ve zeytinyağı başta olmak üzere kimi gıda ürün grupları listede yer almadı. Buna karşın listede yer alan ürün gruplarının ihracatında halihazırda düşüş yaşandığı görüldü.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir, kararı “yetersiz ve kısıtlı” olarak değerlendirirken savaşın başlangıcından bu yana İsrail’e ihracatı yapılan ürünlerle ilgili hükûmetten şeffaf açıklama talep etti.
7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas savaşının ardından Türkiye’nin normalleşme sürecinde olduğu İsrail ile ticari ilişkilerini sürdürmeye devam etmesi son günlerin en çok tartışılan gündemlerinden biri. Hatta kimi yorumcular tarafından 31 Mart yerel seçimlerinde AKP’nin kan kaybının sebeplerinden biri olarak İsrail’in Filistin kentlerine yönelik bombardımanları uluslararası anlamda da tepki çekmesine rağmen Ankara’nın Tel Aviv ile ticareti kısıtlamaması gösteriliyor.
Gazeteci Metin Cihan’ın, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başında bulunduğu Türkiye Varlık Fonu bünyesindeki Eti Maden üzerinden İsrail ordusuna da hizmet veren büyük bir şirket olan Fertilizers & Chemicals’a toplamda 21 tonluk bor madeni sevkiyatını ortaya çıkarmasının ardından Ankara-Tel Aviv arasındaki ticari ilişkiler bir kez daha gündeme gelmiş oldu.
TIKLAYIN | Gazeteci Metin Cihan: Varlık Fonu şirketlerinden Eti Maden, orduya hizmet veren İsrailli şirkete 21 ton bor madeni gönderdi
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bakanlık binasında dün akşam programında olduğu daha önce duyurulmayan bir açıklama gerçekleştirdi. Bakan Fidan, bu açıklamada, Ankara’nın İsrail’e karşı yeni tedbirler uygulama kararı aldığını duyurdu. Bunun sebebi olarak da Türkiye’nin Ürdün üzerinden Gazze’ye havadan paraşütlerle yardım ulaştırma talebine İsrail’in ret yanıtı vermesini gösterdi. Türkiye’nin bu kararı, savaşın 7 Ekim’de başlamasından tam altı ay sonra geldi. Gözler, İsrail’e hangi tedbirlerin uygulanacağına çevrilmiş oldu.
TIKLAYIN | Dışişleri Bakanı Fidan: İsrail, Gazze’ye paraşütle yardım ulaştırmamıza izin vermedi; yeni tedbirler uygulayacağız
Ticaret Bakanlığı, bu sabah saatlerinde, 54 ürün grubunun İsrail’e ihracatına kısıtlama getirdiğini açıkladı. Bu ürünler şöyle:
TIKLAYIN | Türkiye, savaşın başlamasından altı ay sonra, 54 ürün grubunda İsrail’e ihracatı kısıtladı
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin mart ayına ilişkin olarak açıkladığı “Konsolide Ülkelere Göre Sektörel İhracat” verilerine göre; İsrail’e fındık ve mamulleri, meyve-sebze mamulleri, mücevher, zeytin ve zeytinyağı ihracatında artış görüldü. Ticaret Bakanlığı’nın kısıtlama listesinde ise bu ürünler yer almıyor.
1-31 Mart aralığındaki ihracatı yansıtan verilere göre; 2024’te fındık ve mamullerinin İsrail’e ihracatında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 101,9 artış gözlendi. Yine aynı şekilde meyve-sebze mamullerinde yüzde 31,3; mücevherde yüzde 6,6; zeytin ve zeytinyağında ise yüzde 393,2 artış görüldü.
Liste dışı kalanlarda ihracat artışı var
Ancak Ticaret Bakanlığı’nın kısıtlama listesine aldığı çelik, çimento, demir, elektrik, madencilik, kimyevi maddeler, makine ve aksamları sektörlerinde halihazırda düşüş yaşandığı gözlendi.
TİM’in verilerine göre; bu yılın 1-31 Mart aralığında, geçen yılın aynı dönemine göre çelik sektörü ihracatında yüzde 54,2; çimento-cam-seramik-toprak ürünlerinin ihracatında yüzde 38,2; demir ve demir dışı metaller ihracatında yüzde 24,6; elektrik ve elektronik ihracatında yüzde 27,2; kimyevi maddeler ve mamulleri sektörlerinde ise yüzde 14; madencilik ürünlerinin ihracatında yüzde 31,8; makine ve aksamları sektöründe de yüzde 21,5 düşüş görüldü.
Ticaret Bakanlığı; ihracatta en az yüzde 14, en çok yüzde 54,2 düşüş görülen ürünleri İsrail’e ihracat kısıtlaması listesine eklemiş oldu. Bunun yanı sıra yüzde 393,2 gibi bir ihracat artışı yakalayan zeytin ve zeytinyağı ise liste dışı kaldı.
CHP: Karar tek başına olumlu olsa da yetersiz ve kısıtlı
Ticaret Bakanlığı’nın ihracat kısıtlaması kararıyla ilgili T24’e konuşan CHP Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir, kararın olumlu olsa da tek başına yetersiz ve kısıtlı olduğunu söyledi; hükûmete İsrail’le yalnızca ihracatın değil, ticaretin de sıfırlanması çağrısında bulundu.
“Ambargonun amacı, ambargo uygulanan ülkeyi kendi halkı nezdinde de sorgulanabilir hale getirmektir” diyen Demir, “Biz ‘İsrail’e ambargo uygulansın’ derken, İsrail’in Filistinli mazlumlara saldırma gücünü kırmak için diyoruz. 54 ürünün ihracatının kısıtlanması kararı, 185 gün sonra yani çok geç geldi, bu bir çelişki. İkincisi defalarca ‘Biz İsrail’le ticari kısıtladık; kamu ticareti yapılmıyor, özel şirketler yapıyor’ denildi, bu da bir çelişki. Bu çelişkilerden sonra 54 kalem ürün grubunun ihracatını sınırladık, denmesi samimi gelmiyor” ifadelerini kullandı.
İsrail’le ticaretin sıfırlanmasını talep ettiklerini söyleyen Demir, “Gıda malzemeleri gönderiliyor ve iktidarın savı da tek gümrük olduğu için bu malların İsrail gümrüğünden geçerek Filistin’e gittiği. Ama kontrol İsrail’de. Hangi mallar Filistin’e gönderiliyor, hangileri gönderilmiyor, bilmiyoruz. Bizim amacımız zaten insanî yardım koridorunun açılması. İsrail’in vicdanına bırakamayız bu işi” dedi.
İsrail’le ticaretin tamamen sınırlandırılmasını istediklerini kaydeden Demir, “Mal göndermeyip mal almak da ambargo değildir” dedi ve savaşın başlangıcından bu yana İsrail’e ihracatla ilgili şeffaf bilgilendirme talep etti. Demir, “185 günde gönderilen ihracat ürünlerini kimler gönderdi, hangi gemilerle gönderdi. Şeffaf olarak kamuyla paylaşılsın” dedi.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Demir, “Bugün alınan karar tek başına olumlu da olsa yetersiz, çok geç gelen ve kısıtlı bir karardır. Bu kararın gözden geçirilerek daha bütüncül hale getirilmesini ve ticaretin sıfırlanmasını talep ediyoruz” diyerek hükûmete çağrıda bulundu.
TIKLAYIN | Ticaret Bakanlığı’nın ‘İsrail’e ihracat kısıtlaması’ listesinde 50’nci madde tartışma yarattı; “7 Ekim’den bu yana Gazze’yi bombalayan uçakların yakıtı Türkiye’den mi gitti?”
